Մաչու-Պիկչու:
Ինկերի կորցված քաղաքը Պերույում: Միայն 1911թ ներկայիս Պերուի տարածքում պատահաբար հայտնաբերել են ինկերի ամենագեղեցիկ քաղաքներից մեկը, Հարավային Ամերիկան:Մաչու-Պիչուն գտնվում է 2360մ բարձրության վրա ծովի մակարդակից:Ավելի քան չորս դար, այս քաղաքը թաքցվել է մարդկանցիծ:Քաղաքը գտել էր մի երիտասարդ` Յեյլ համալսարանի պրոֆեսոր Հայրամ Բինգեր (1875-1956), գտնվածը շատ շուտ սկսեց թողնել ասեկոսեներ:

Մաչու-Պիչուի թաղամասում 21-րդ դարի սկզբին հայտնաբերվել է մի քանի քաղաքներ, որոնց գոյության մասին ոչ-ոք ոչինո չգիտի,. Նրանց մասին չկա հիշատակում անգամ ինկերի ավանդույթների մեջ: Ամենայն հավականությամբ քաղաքը թաքնված էր մնում Իսպանացիներից,ովքեր 1527թ. նվաճում էին ինկերի կայսրությունը Հարավային Ամերիկայում, այդ պատճառով նրանք չգտան քաղաքը:Գիտնականները առաջ են քաշում բազմաթիվ վարկածներ ծագման և քաղաքի նպատակի մասին:Հնարավոր է, որ քաղաքը եղել է կանանց քաղաք, քանի որ գերեզմանոցներում գտել են միայն կանանց կմաղքներ:Կա նաև տարբերակ , որ քաղաքը եղել է քրեակատարողական գաղութ, որտեղ բանտարկյալները պարտավոր էին կոկա մշակել:Քաղաքի շրջաններում գտնվում են բազմաթիվ դաշտեր,իսկ ինկերը իսկապես օգտագործել են հնդիկների աշխատանքը բռնի կերպով: Քաղաքը կարող էր ծառայել որպես ապաստան վերջին ինկա կայսր` Տուպակ Ամարուին,որն 1572թ. իսպանացիների կողմից մահապատժի է ենթարկվել:Հետաքրքիր առեղծվածներ են գնում Էյլ-Տորեոնի շուրջ ,սա Գայանա-Պիկչու լեռան ժայռերից մեկն է,վեր խոյացող Մաչու-Պիկչուի վրա:Այստեղ կա զոհասեղան ծանր հրդեհի նշաններով:Ամենայն հավանականությամբ , մակերևույթը ենթարկվել է շատ բարձր ջերմաստիճանի:Այլ զոհասեղանները այդպիսի վնասների չէին ենթարկվել,սակայն նրանց վրա նույնպես վառվել են խարույկներ:Հնարավոր է, որ կիրառվել է էներգետիկ զենքեր,որը մնամ է ժամանակակից ,կամ էլ հին իմաստունիներ-ալքիմիկները փորձեր են կատարել անհայտ նյուփերի վրա:Կա մի տեսություն,որ մի անգամ տեղի է ունեցել ամբողջությամբ մոռացված քաղաքակրթություն:Հնարավոր է,որ իրենք հենց ինկերը չգիտեին Մաչու-Պիկչուի մասին ,դա շատ զարմանալի է գիտնականների համար,որ իսպանացիները չեն իմացել քաղաքի մասին, կապվելով ինկ ազնվականների հետ:Կա վարկված,որ բնակչությունը տարածքը լքել է դեռ մինչև Պերուի նվաճումը:Գիտնականները բողոքում են,որ ներկայումս ոչ մի հնագետ չի կարող տալ հարցերի պատասխան Մաչու-Պիչկուի վերաբերյալ:Բոլոր հաշիվներով պարզվում է,որ շատ զարգացած քաղաքը իր ճանապարհներով և ջրանցքների համակարգով կառուցվել է ընդամենը 100 տարի առաջ, իսկ հետո լքվել: Կրկին, գիտնականները կարծում են, որ աստղադիտարանը կառուցվել է մ.թ.ա. մոտ 4000 տարի առաջ: Ճարտարապետ եւ ինժեներ Կուսկոն կարծում է,որ Մաչու-Պիկչուն եգիպտական բուրգերից հին է: Ի դեպ, հնագետները այնտեղ գտել են կմաղքներ որոնք ավելի քան 3000 տարվա են: Տաճարի տակ դեռեւս գտնվել է քարե արգելափակումներ 150 մետր խորությամբ: Հնարավոր է քաղաքը կառուցվել է նույնիսկ հին կառույցներով, քան նախկինում մտածում էին: Տարբերակներ եւ վարկածներ!Մաչու-Պիկչուն վերաբերվում է քաղաքների համակարգին ստեղծված մեկ կտոր ռոքից:Սյդպիսի քաղաքներ եղել են շատ վաղ ժամանակներում,ինկերը հիացաժ էին ավերակներով ինչպես շատ հստակ նախագծված կառույցներով:Ինչ տարբերակով էին հին ցեղերը կտրել,տաշել մեծ քարերն ու ժայռերը առեղծված է մինչ այս օր:Այս կօրցված քաղաքը իր մեջ պարւնակում է դեռ շատ գաղտնիքներ: Այսօր, զբոսաշրջիկները կարող են ազատ շարժվել Մաչու-Պիկչույով:Այժմ թույլատրվում է քայլել այն ճամապարհներով և այն դարպասների մոտ,որոնք թաքցնում էին ինկերը:
   
Ինկերի նախկինում թաքցված քաղաքը այժմ ընդգրկված է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության մեջ:Հիմնական տեսարժան վայրերն են` Արևի դարպասները և աստղադիտարանը,լեռների մեջ փորագրված դղյակները,տաճարներ և ավելի քան 200շենքերԼուսնի պալատ եւ տարբեր հնագույն գերեզմաններ:Տեսնել է նաև պետք երեք պատոհանների տաճարը,Սուրբ տարածքը:Կա բազմաթիվ աստիճաններ,պատերի նման բերդեր,լողավազաններ:Քաղաքի մուտքը վճարովի է,սակայն գումարը մեծ չէ:Կարելի է բարձրանալ ՈՒհայնա-Պիկչու լեռը,գեզեցիկ տեսարանով երևում թ ամբողջ ինկերի հնագույն քաղաքը:Այժմ այն զանգվածային զբոսաշրջության վայր է: Այստեղ նույնիսկ սահմանափակվաշ է այցելուների թիվը, այժմ միայն 2500 այցելուներին օրական կարող են այցելել Մաչու-Պիկչու: Հապա, հուշարձաններ, մշակույթի պահպանության համառ պահանջվում է նվազեցնել զբոսաշրջիկների թիվը որոշակի ժամանակահատվածում: Քաղաքը գտնվում է հեռավոր վայրում, այնտեղ հասնելը հեշտ չէ:Զբոսաշրջիկների աջակցուցյան համար կառուցվել է եռկաթուղի մինչ հարևան քաղաք Կուսկո:Երկաթուղային կայարանից մինչև Մաչու-Պիկչու մի ավտոբուս է գնում ,որը պետք է անցնի մի կտրուկ լեռնային մասով մոտ 8կմ:Կուսկոյում կառուցվում է մի նոր միջազգային օդանավակայան, որը կհեշտացնի ճանապարհային շրջագայությունը:Եթե ուզում եք հայտնվել հին քաղաքում ապա պետք է անցնել ինկերի հին արահետներով: Պետք է գնալ գրեթե 4 օր ՈՒրուբամբա գետի երկայնքով և հետագայում ,2300 մետրից սկսվող փոքրիկ ճանապարհներով:Դուք կհայտնաբերեք մի զարմանալի տեսարան ինկերի հին քաղաքում,կտեսնեք լքված տներ և տաճարներ :
Նյութև պատրաստեց ՊՊԱ 6-րդ հոսքի ուսանողուհի Անժելա Սարգսյանը