Սենսացիոն գտածո Շատո-Գայարում:
Հանելուկներ պատմության խորքերից
2008թ.-ի մայիսին Բրիստոլի համալսարանի հնեաբանները Շատո-Գայար ամրոցի տարածքում պեղումներ կատարելիս կատարել են սենսացիոն հայտնագործություն:
2.5 մ խորության վրա հայտնաբերվել է երկաթից պատրաստված իրեր, որոնք զինվորի պաշտպանիչ հագուստի մասեր էին:
Նրանից ոչ հեռու հնեաբանները հայտնաբերել են երկրորդ գտածոն՝ հուղարկավորված ձիու կմախք:
Պեղումների ժամանակ հայտնաբերել են նաև ֆրանսիական հին դրամներ Ֆիլիպպ II Ավգուստի (1180-1223) և Ռիչարդ հերցոգ Ակվիտանիի պատկերով, որը թույլ է տալիս մտածել, որ գտածոները պատկանում են Ռիչարդ I Առյուծի Սիրտ (1189-1199гг.) արքայի կառավարման ժամանակաշրջանին:
Պեղումների ժամանակ հայտնաբերել են նաև ֆրանսիական հին դրամներ Ֆիլիպպ II Ավգուստի (1180-1223) և Ռիչարդ հերցոգ Ակվիտանիի պատկերով, որը թույլ է տալիս մտածել, որ գտածոները պատկանում են Ռիչարդ I Առյուծի Սիրտ (1189-1199гг.) արքայի կառավարման ժամանակաշրջանին:
ХII դարի հեծանիվը Շատո-Գայար ամրոցից:
Շատո-Գայարը Ռիչարդ արքայի սիրած ամրոցն էր, որի կառուցման համար նա ոչինչ չէր խնայում:
Երբ զգուշությամբ հանված գտածոները հնեաբանները մաքրեցին դարավոր հողից, ապա նրանց զարմանքին չափ չկար: Կասկած վեր էր, որ հողի տակ 9 դար մնացած երկաթյա իրերը հեծանիվի մասեր էին:
<<Դա իրոք շատ անսովոր գտածո է, - պատմում է արշավախմբի ղեկավար, Բրիստոլի համալսարանի պրոֆեսոր Ջոն Ուիլյամսը, - հեծանիվ ХII դարում, դրան դժվար է հավատալ, սակայն պեղումների ընթացքում հայտնաբերված գտածոները կասկածի տեղիք չէին տալիս>>:
Պեղումները Շատո-Գայարում:
Շուտով պարզվեց նաև թե ինչպես է պահպանվել երկաթյա մասերը: Սպեկտրալ հետազոտությունները ցույց տվեցին, որ մինչ հողի տակ թաղելը երկաթյա մասերը մշակվել են մեղրամոմով, որը թույլ չի տվել մետաղին քայքայվել:
Կամաց-կամաց գիտնականներին հաջողվում է վերականգնել ասպետների ժամանակաշրջանում պատրաստված հեծանիվի արտաքին տեսքը:
Այդ հարցում նրանց օգնում են ինժեներ-կոնստրուկտորներ Ստիվ Բերկլին և Էնդրյու Հոփկինսը, որոնք ժամանում են պեղումների վայր Քեմբրիջի համալսարանի գիտա-հետազոտական կենտրոնից:
<<Երբ ինձ զանգահարեցին ու հայտնեցին, որ պեղումների ժամանակ հայտնաբերվել է ХII դարի կոնստրուկցիա շատ նման հեծանիվի, ես բացականչեցի - դա հնարավոր չէ – պատմում է Ստիվ Բերկլին, - Եթե չլիներ արշավախմբի ղեկավար Ջոն Ուիլյամսը, որին ես հոյակապ ճանաչում եմ, ապա կհամարեի, որ դա ապրիլմեկյան կատակ է:
Սակայն, փաստը մնում է փաստ, որ Շատո-Գայարում իրոք գտնվել է ժամանակակից հեծանիվի “նախնին” :
Օգնելով հնեաբաններին մաս առ մաս այն վերականգնել, մենք Էնդրյու հետ գծագրերի փոխարեն աշխատում էինք պատկերացնել նրա արտաքին տեսքը և մասերի տեղաբախշումը:
Անկեղծորեն խոստովանում եմ, մենք հիացած և մեծ հարգանքով ենք լցված միջնադարյան այն գյուտարարի նկատմամբ, ով կարողացել է հնարել ու իրականացնել այս չափազանց բարդ տեխնիկական նախագիծը>>:
Սակայն, փաստը մնում է փաստ, որ Շատո-Գայարում իրոք գտնվել է ժամանակակից հեծանիվի “նախնին” :
Օգնելով հնեաբաններին մաս առ մաս այն վերականգնել, մենք Էնդրյու հետ գծագրերի փոխարեն աշխատում էինք պատկերացնել նրա արտաքին տեսքը և մասերի տեղաբախշումը:
Անկեղծորեն խոստովանում եմ, մենք հիացած և մեծ հարգանքով ենք լցված միջնադարյան այն գյուտարարի նկատմամբ, ով կարողացել է հնարել ու իրականացնել այս չափազանց բարդ տեխնիկական նախագիծը>>:
Հեծանիվի գտնված մասերը:
Որտեղից միջնադարում կարող էր հայտնվել հեծանիվ:
Առայժմ երկու վարկած է շրջանառվում Շատո-Գայարում գտնված հնագիտական արտեֆակտի վերաբերյալ:
Կամ հեծանիվի գյուտը շատ ավելի հին է քան մենք կարծում ենք (որը ամենահավանականն է), կամ էլ նրա պատրաստման եղանակը միջնադարյան վարպետներին հայտնել է ապագայից ժամանած ճանապարհորդը: